YAŞ KALIPLAMA KUMU
DR. SAVAŞ İZGİZ
ÖNSÖZ
Tarihte demirden yapılan malzemelerin kullanıldığı çağa demir çağı denilmektedir. MÖ. 4000 yıllarında Mısırda meteorların şekillendirilerek, temper döküm malzeme özelliklerinde kullanılmasına başlanılmış. Bundan önce bazı demir üretimiyle ilgili tekniklerin MÖ: 5000 yıllarında Çin, Hindistan ve Güney Amerikada uygulandığını biliyoruz
Sünger demirin Etiler tarafından Anadoluda MÖ.1500 yıllarında üretilmeye başlanmış olduğu betimlenmektedir.
Yaş kalıplama malzemesi olarak kumun kullanılmasına ise Fransada MS.1500 yıllarında başlanılmıştır.
Yaş kalıplama malzemesi yani bentonit bağlayıcı kalıplama kumu özellikli sürekli bir gelişme içerisinde döküm parçalarından istenen yüksek kalite düzeyini ve modern imalat tekniklerini uygulayacak özellikler de gelişerek günümüze kadar sahip olduğu yeri korumuştur.
Çok büyük ve rakipsiz elverişliklere sahip kalıplama kumunun kullanılması bugün özellikle demir döküm de uygulanan sıtabdart bir yöntem olmalıdır.
Eserin yaş kalıplama kumu ile ilgili teknik yayın eksikliğini giderilmesi amaç edinilmiştir
Bu eser de uzun yıllar yurt içinde ve yurt dışında edinilen deneyim ve bilgi birikimlerinin nir araya getirilmesinde çalışılmıştır. Bunların yanında yapılan araştırma, iyileştirme, çalışmaları sonuçları eser de yer almıştır.
Yaş kalıplama kumu ile ilgili bilgilere içerikli olarak yer verilmiş, proses kontrolü, kalıplama kumu nedenli hatalar ve kaliteyi arttırıcı teknikler açıklanmıştır.
Eser kum laboratuarında çalışan teknik elemanlara ihtiyaç duydukları bilgileri vermekle kalmayıp, metelurji örgenimi gören öğrencilere, döküm hanelerde çalışan elemanlara, mühendislere çalışmaların da önemli bir kaynak görevini yerine getirecektir.
İÇİNDEKİLER
1. Kalıplama Yöntemleri
2. Döküm Kumlar
2.1. Silis Kumu, kuvars (6,8)
2.1.1.Kuvars Tane Dağılımı
2.1.2. Kuvarsın Modifikasyonları , Isısal Genişlemesi
2.1.3. Sİntelleşme Sıcaklığı
2.2. Zirkon Kumu
2.3. Kromit Kumu
2.4. Olivin Kumu
3.Bentonit
3.1. montmoprillonitin Kristallografik Özellikleri
3. 2. Bentonitin Aktifleştirilmesi
3.3. Bentonitin Şişmesi ve Ölçümü
3.3.1. Şişme Deneyi
3.4. Bentonitin PH-Değeri
3.5. Bentonitin Dehidrasyonu, ölü Bentonit Miktarı
4. Kalıplama Kumu Komponentleri
4.1. Kömür Tozu, Parlak Karbon Yapıcı Malzemeler
4.1.1. Kömür Tozu ve Rutubet Miktarının Kalıplama kumu Özelliklerine Etkisi Çoklu Regresyon Eşitlikleri
4.1.2. Kömür Tozunun Kum Nedenli ıskartaya etkisi
4.2. Bentonit Granit karışımı
4.3. Dekstrin
4.4. Mısır unu
4.5. Kalıplama kumu özelliklerine katkı malzemelerinin etkileri
5. Kalıplama kumu test metotları
5.1. Kalıplama kumu numunesinin hazırlanması
5.2. Su(rutubet miktarı)
5.3. Normlaştırılmış numunenin hazırlanması
5.4. Yaş basma mukavemeti
5.5. Yaş kesme mukavemeti
5.6. Yaş çekme mukavemeti
5.7. Islak çekme mukavemeti
5.7.1. Su içinde çözünmüş iyonların ıslak çekme mukavemetine etkisi
5.7.2. Kalıplama kumu mukavemet değerlerinin karşılaştırması
5.8. Toplam kil miktarı
5.9. Bentonit ve kalıplama kumu metilen mavisi deneyi
5.9.1. Kalıplama kumunda aktif bentonit miktarının metilen mavisi testi ile tayini , HALO metodı
5.9.2.1. Metilen mavisi metodu ile bentonit ve kalıplama kumu testi
5.9.3. Metilen mavisi eriyihinin hazırlanması
5.9.4. Kalıplama kumu aktif bentonit miktarı ile bentonitin montmorillonint miktarının fotometri metodu ile tesbiti
5.9.4.1 Metilen mavisinin değerinin saptanılması
5.10.Yeni kum ve kalıplama kumu tane büyüklüğü dağılımı
5.10.1.Elek büyüklükleri
5.10.2. Ortalama Tane büyüklüğünün tesbiti
5.10.3 Kum taneleri şekilleri
5.10.4. Döküm Kumu Tane dağılımı , örnekler
5.10.5. Döküm kumu ve kalıplama kumu tane dağılımı
5.11. Kalıp sertliği ölçümü
5.12. Şekillene bilme sınırı
5.13. Kalıplama kumu akıcılık testi
5.14. Kuru basma ve sıcak basma mukavemeti
5.15. Sıkıştırabilme özelliği
5.16. Kalıplama kumu yığma ağırlığı
5.17. Ufalanma, moldability testi
5.18. Gaz geçirgenliği
5.19. Shatter indeksi
5.20. Yanma Kaybı
5.21. Kalıplama kumu karbon miktarının tayini
5.22. Orta ölçekli bir döküm hane için kum laboratuarı donanımı
6. Dökümhaneler de döküm kumunun devri daimi ve bunun kum özelliklerine etkisi
6.1. Devri daim kumun bentonitin bağlayıcılık özelliklerine etkisi ve oolitleşme olgusu
6.1.1. Oolitleşmenin kalıplama kumuna etkisi
6.2. Kum devri daimin kömür tozu gibi katkılara etkisi
6.3. Devri daim kumun oluşturan malzemeler
6.3.1. Kuvars kumu ve oolitik kabuk
6.3.2. Kil kısmını oluşturan malzemeler
6.4. Döküm hane kumunun kuvars miktarı ve oolitleşme derecesi
6.4.1. standart numuni ağırlığından kuvars miktarı ve oolitleşme derecisinin saptanılması
7.Kalıplamalama kumunun hazırlanması
7.1. Kum hazırlama sistemi
7.2. Bentonitin bağlayıcılı kalıplama kumunun hazırlanması
7.3. kum karıştırıcılar
7.3.1. Hızlı karıştırıcılara malzemelrinin veriliş sırası
7.4. Kum soğutucu
7.5. Bir kum hazırlama tesisinin iyileştirme projesi ve kazanılan elverişlikleri
8. Karıştırma etki derecesi
8.1. Karıştırma etki derecesinin saptanılması
9. Kalıplama kumu, özelliklerinin kontrolü
9.1. Kum rutubet, sıcaklık ve komponentlerinin ağırlık ölçümü
9.2. Kalıplama kumu özelliklerinin kontrol altında tutulmasında uygulanan testler
9.3. Kalıplama kumu ieal rutubet miktarının kontrolü
10. bütünleşik programlanabilen kontrol sistemleri
10.1. Hartley 18 CE programlanabilen bütünkleşik yönkendirme
10.2. eirich rotocontrol RO 100 bütünleşik kontrol sistemi
10.3. DİSA Georg &Fischer Sand Multicontroller SMC
11. Matematiksel ilişkiler ve demir döküm kalıplama kumuna örnekler
11.1. Matematiksel ilişkiler
11.2. Demir dökümde kullanılan yaş kalıplama kumuna örnekler
12. Kalıplama kumu nedenli hatalar
12.1. Hatalar
12.2. Hataların tanımı
12.3. Hataların nedenleri
12.4. Hata analizi metodları
12.4.1. Hata toplama kartı
12.4.2. Niteliksel değerler kontrol kartı, p, SPC
12.4.3. Kalıplama kumu değişken büyüklükler SPC uygulaması
13.piston segmanı örneğinde kalıplama kumu nedenli hatalar
13.1. Piston segmanı dökümü
13.2. Piston segmanı kalıplama kumu nedenli doküman hataları
14.Kaynakça
15. Kelime endeksi