Her yaşayanın, her ölenin ardından bir söz edilir mi bilinmez. Ama Kösem Sultan'ın ardından çok söz edildi. Bir sürü rivayet dolandı hakkında. Kimi, bütün anlatılanlara, doğru dedi. Kimi yalan... Kimisi bazıları doğru, bazıları yalan... Herkesin düşünde, düşüncesinde bir başka Kösem Sultan vardı.

Onu anlayanlar oldu, anlamayanlar oldu. Yaşadıkları ile yargılayanlar, yaptıkları ile yargılayanlar... Yargılamayıp her şeyi olduğu gibi kabul edenler... Bir gerçek daha: Bu Osmanlı'da ilk valide sultan cinayetidir.

Gençliğinde güzelliğine hayran bırakmış, valideliğinde sevgi ile yaşlandığında çok zaman saygı ile anılmıştı.

Sevmeyeni çoktu. Seveni de çoktu. Bir sürü günahı, suçu vardı belki. Bir sürü de hayır işlemiş, insanların duasını almıştı. Geride bıraktığı vakıflar adını yaşatacaktı.

Kimisi iyi ki kurtulduk, dedi. Kimisi onu "Şehit" ilan etti. Kimisi yas tuttu ardından ki bütün İstanbul halkının bu yasa katıldığı da iddia edildi.